سریع ترین راه درمان زخم بستر :

درمان قطعی زخم بستر

زخم بستر یا زخم فشاری نوعی از زخم های مزمن است که در افراد با ناتوانی حرکتی به وجود می آید. افرادی که به دلیل بیماری مدت طولانی در بستر یا روی ویلچیر به سر می برند و یا افرادی که دچار ناتوانی های حرکتی و کما هستند ممکن است به زخم بستر دچار شوند. زخم بستر بر اساس شدت وخامت و وسعت گسترش درجات مختلفی دارد، که درمان آن نیز به مراقبت های پزشکی وابسته است. بیماران و افراد نزدیک آن ها با شناسایی بهتر زخم فشاری و نشانه های آن، می توانند به موقع اقدام به درمان قطعی زخم بستر کرده و از عوارض بیشتر جلوگیری کنند. در این مقاله با زخم فشاری و روش های درمان آن آشنا می شوید.

زخم بستر چیست و چگونه به وجود می آید؟

همانطور که نام این زخم نشان می دهد برای افرادی به وجود می آید که معمولا در “بستر” بوده و بدن تحت “فشار” قرار می گیرد. قرار گرفتن شخص به مدت طولانی بدون این که حرکتی وجود داشته باشد، موجب وارد آمدن فشار به قسمت های خاصی از بدن می شود. در واقع فشار وزن بدن موجب کاهش گردش خون شده و با اصطکاک ایجاد شده یا زخم های به وجود آمده، زخم بستر پدیدار می شود. شرایط سلامتی و تغذیه بیمار هم در این زمینه دخیل است. متأسفانه اکثر کسانی که دچار زخم بستر می شوند به دلیل کهولت سن یا ابتلا به برخی بیماری های دیگر سیستم ایمنی ضعیف تری داشته و بیشتر مستعد زخم هستند.

 

انواع زخم بستر (درجات زخم فشاری)

زخم های بستر بر اساس شدت و وخامت آن ها به چهار دسته تقسیم می شوند:

زخم بستر درجه 1

مرحله اول زخم بستر شامل قرمزی و حساس شدن پوست است که با فشار دادن از بین نمی رود. بسته به شرایط بیمار ممکن است درد وجود داشته باشد یا نه. در این مرحله درمان ساده است و می توان از مراحل پیشرفته تر جلوگیری کرد.

برای درمان زخم بستر درجه 1 جابجا کردن بیمار تقریبا هر یک ربع یک بار، مرطوب و تمیز نگه داشتن پوست و جلوگیری از ایجاد فشار بیشتر مؤثر است. با بررسی مداوم بیمار می توان از ایجاد زخم جلوگیری کرد.

زخم بستر درجه 2

با از دست رفتن لایه اولیه پوست و ایجاد زخم های آبله ای زخم درجه 2 به وجود آمده است. زخم ها را می توان با حفظ تمیزی و رطوبت، برداشتن فشار از سطح پوست، کرم و پماد های مخصوص و دارو درمانی مداوا کرد. درمان زخم بستر درجه 2 از بروز درجات بالاتر جلوگیری می کند.

زخم بستر درجه 3

از بین رفتن کامل لایه های پوست و رسیدن زخم به بافت های زیرین نشان از وخیم تر شدن زخم و رسیدن آن به درجه سوم است. درمان قطعی زخم بستر درجه سوم تنها با درمان های تخصصی و مراقبت های پزشکی امکان پذیر است. بنابراین تیم درمانگر و پزشک باید به وضعیت بیمار رسیدگی کنند. در صورتی که بیمار امکان رفتن به مرکز درمانی را نداشته باشد نیز می توان از کلینیک هایی که درمان زخم بستر در منزل را ارائه می دهند کمک گرفت.

زخم بستر درجه 4

شدید ترین درجه زخم بستر که با تخریب کامل بافت ها و رسیدن آسیب به عضلات، مفاصل یا حتی استخوان همراه است. درمان زخم بستر درجه چهار با توجه به وخامت آن سخت تر بوده و نیاز به روش های پیشرفته و زمان بیشتر دارد. در مواردی حتی ممکن است نیاز به درمان با جراحی وجود داشته باشد.

علل ایجاد زخم بستر و عوامل خطر

فشار مداوم :

همانطور که پیش تر در چگونگی به وجود آمدن زخم فشاری گفتیم، دلیل اصلی ایجاد زخم فشار وزن فرد بر مناطق مخصوص بدن است. فشار مدام بر روی پوست مانع رسیدن خون به بافت ها شده و منجر به مرگ سلول ها و ایجاد زخم می شود.

اصطکاک :

ایجاد اصطکاک بین پوست و سطوح مختلف چون صندلی یا ملحفه هم می تواند خطر زخم را افزایش دهد.

وزن نامتعادل :

هم اضافه وزن بیمار و هم لاغری و کمبود وزن می توانند خطر ایجاد زخم بستر را بیشتر کنند. اضافه وزن با وارد آوردن فشار بیشتر بر اندام ها و کمبود وزن و لاغری به دلیل نبود لایه محافظ بر روی استخوان ها و قسمت های فشاری، موجب افزایش خطر یا شدت زخم بستر می شود.

رطوبت :

وجود رطوبت می تواند موجب نرم و آسیب پذیر تر شدن پوست شود و زمینه را برای ایجاد زخم فراهم کند.

بهداشت نامناسب :

تمیز نبودن محیط بستری بیمار می تواند خطر ابتلا به زخم ها و حتی عفونی شدن آن ها را افزایش دهد. ملحفه، تخت، صندلی و لباس های بیمار باید عاری از آلودگی مخصوصا آلودگی های مرطوب باشد.

تغذیه نامناسب :

کمبود مواد مغذی چون پروتئین، ویتامین و مواد معدنی ریسک به وجود آمدن زخم یا عفونی شدن زخم های ایجاد شده را بیشتر می کند.

بیماری های دیگر :

متأسفانه بیشتر افراد مبتلا به زخم بستر، خود از بیماری های زمینه ای دیگری رنج می برند که سبب عدم تحرک و ایجاد زخم فشاری شده است. بیماری های چون سرطان، بیماری های قلبی و عروقی و یا بیماری های مزمن چون دیابت خود خطر زخم فشاری را افزایش می دهند.

 

درمان قطعی زخم بستر امکان پذیر است؟

زخم های مزمن از جمله زخم فشاری به دلیل شرایط پیچیده و چالش بر انگیزی که دارند، در بعضی مواقع به سختی درمان می شوند. همانطور که عوامل مختلفی در پیشرفت و به وجود آمدن زخم بستر نقش دارد، درمان هم به عوامل مختلفی بستگی دارد. از جمله شدت وخامت زخم، محل زخم، وضعیت عمومی بیمار و سایر مشکلات وی. بنابراین امکان درمان قطعی زخم فشاری با معاینه پزشک از بیمار مشخص می شود. خوشبختانه با مراقبت های پزشکی مناسب، درمان های دارویی و روش های مکمل، در صورتی که اقدامات به موقع انجام شوند، بیشتر زخم های فشاری قابل درمان هستند.

 

روش های درمان زخم بستر

راه های درمان زخم بستر برای هر شخص بسته به شرایط وی ممکن است تفاوت هایی با یکدیگر داشته باشند. بنابراین پزشک با معاینه دقیق شخص می تواند بهترین روش درمان زخم بستر را برای وی ارائه دهد. با این حال، مراحل عمومی که برای بیماران به کار می رود عبارتند از:

1. کم کردن فشار وارده

یکی از مهمترین دستوراتی که پزشک برای درمان زخم بستر می دهد این است فشار وارده بر زخم برداشته شده و یا کمتر شود. بدین منظور درمانگر شرایط زخم ها و نقاط فشاری بدن را بررسی می کند و راه هایی را برای کاستن از فشار ارائه می دهد. ممکن است به داروهایی برای کمک به گردش خون بهتر نیاز باشد. هم چنین روش هایی چون ماساژ درمانی و فیزیوتراپی هم می توانند در کم کردن فشار وارد بر ناحیه زخم مؤثر باشند.

2. تشک و بالش مخصوص

از دیگر اقدامات مراقبتی برای کاهش عوارض زخم و جلوگیری از پیشرفت آن استفاده از تشک، بالش و دیگر تجهیزات طبی مخصوص است. بسته به این که در چه نقاطی فشار وارد می شود و بیمار در چه وضعیتی است می توان از تجهیزاتی چون تشک مواج، بالشتک های مخصوص و پد های مخصوص پیشگیری از زخم بستر استفاده کرد.

3. جابجا شدن

از دیگر دستورات برای کاستن از فشار وارده و گردش خون بهتر، جابجا کردن بیمار است. چه برای جلوگیری از به وجود آمدن زخم بستر و چه در مرحله درمان آن، لازم است تا بیمار حداقل هر 15 دقیقه یکبار جابجا شود تا فشار ثابت بر نقاط خاص بدن به طور مداوم اعمال نشود.

4. پانسمان زخم و پاکسازی آن

پس از اقدامات مراقبتی اولیه برای کاهش فشار و ناراحتی بیمار، باید به زخم ها رسیدگی کرد. زخم های به وجود آمده بسته به این که در چه مرحله ای هستند نیاز به درمان های مختلفی دارند. با این حال در تمام مراحل لازم است تا زخم ها همواره تمیز شوند. اعمال پانسمان های مخصوص نیز از چندین جهت به درمان کمک می کند. پانسمان در درجه اول جلوی آلودگی و آسیب پذیری زخم را می گیرد. پانسمان های مخصوصی که برای زخم فشاری استفاده می شوند خود لایه ای محافظ برای جلوگیری از اصطکاک و فشار بیشتر هستند. هم چنین پانسمان های مدرن با حفظ رطوبت مناسب در بستر زخم از خشکی یا ترشح بیش از حد آن هم جلوگیری می کنند.

پانسمان های مورد استفاده برای زخم بستر از دسته پانسمان های نوین هستند و نه پانسمان سنتی. بنابراین انتخاب بهترین نوع پانسمان باید با توجه به زخم و توسط پزشک انجام شود. پزشکان و تیم درمانی می توانند نوع پانسمان مورد نیاز و نحوه و زمان تعویض آن را نیز به مراقبان بیمار یاد دهند.

در مراحل سوم و چهارم زخم بستر که زخم های عمیق و وخیم تری وجود دارد لازم است تا پرستاران و افراد با تجربه از بیمار مراقبت کرده و زخم را تمیز و پانسمان کنند.

5. برداشتن بافت آسیب دیده

در درجات سوم و چهارم زخم بستر ممکن است بافت مرده (نکروزه) وجود داشته باشد. این قسمت ها دچار تیرگی رنگ، بوی نامطبوع، سطح خشن و نامرتب می شوند و به دلیل عدم جریان خون، مرگ سلولی اتفاق می افتد. وجود این بافت مرده جلوی درمان قسمت های دیگر هم می گیرد، بنابراین لازم است تا برداشته شود. برداشتن بافت مرده می تواند با استفاده از پماد های مخصوص یا حتی مواردی با جراحی انجام شود. همچنین عمل برداشتن بافت مرده یا دبریدمان می تواند با برخی پانسمان ها هم انجام شود.

یکی از نکاتی که در برداشتن بافت بسیار اهمیت دارد و باید به آن توجه داشت این است که پانسمان آن بسیار خاص بوده و باید توسط فرد ماهر در درمان انجام شود؛ چرا که هر زخمی متفاوت است و از پانسمان های متعددی برای آن می شود.

6. درمان عفونت زخم

در صورتی که زخم دچار عفونت شده، این عفونت هم نیاز به درمان جداگانه دارد. برای کنترل عفونت از روش های مختلفی استفاده می شود از جمله استفاده از داروهای آنتی بیوتیک، دبریدمان زخم، پانسمان های ضد عفونت، یا روش های پزشکی جدید برای درمان زخم عفونی.

7. استفاده از روش های نوین

امروزه روش های درمانی جدیدی برای بهبود زخم ها به کار می رود که می توانند به عنوان روش های مکمل استفاده شوند. البته در مواردی این متد ها با تأثیر گذاری بسیار خوبی که دارند روند درمان زخم را چندین مرحله جلو می اندازند و خود روشی اصلی محسوب می شوند. وکیوم تراپی زخم بستر یکی از این روش های جدید و مؤثر است. هم چنین از متد های چون اوزون تراپی زخم، ماگوت تراپی، درمان با سلول های بنیادی نیز اسفاده می شود. انتخاب بهترین روش نوین درمان زخم فشاری بسته به نظر پزشک و تمایل و شرایط بیمار دارد.

داروهای مکمل در درمان زخم بستر

برخی داروهای مکمل هم برای بهبود وضعیت بیمار و کنترل زخم تجویز می شوند از جمله:

داروهای کنترل درد

زخم های فشاری معمولا دردناک و ملتهب هستند، بناراین پزشک داروهای تسکین دهنده درد را نیز تجویز می کند. داروهای ضد درد و ضد التهاب باید با توجه به شرایط بیمار و دیگر داروهای مصرفی وی تجویز شود تا تداخل دارویی به وجود نیاید.

آنتی بیوتیک ها

در مواردی که احتمال بروز عفونت بالا بوده و یا زخم عفونی شده، لازم است تا از داروهای آنتی بیوتیک هم استفاده شود. نوع آنتی بیوتیک هم باید توسط پزشک مشخص شود و بیمار به موقع آن را مصرف کند. آنتی بیوتیک ها می تواند موضعی، خوراکی، یا تزریقی باشد که به شدت زخم بستگی دارد.

کنترل اسپاسم و گرفتگی عضلات

گاهی اوقات گرفتگی عضلات موجب سایش و بریدگی می شود که این موضوع شرایط بیمار را بسیار وخیم تر می کند، برای جلوگیری از این مورد، کنترل اسپاسم و رفع گرفتگی های عضلات نیز لازم است. این کار می تواند نیازمند مصرف داروها، یا انجام حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی بیمار باشد.

مکمل های تغذیه ای

معمولا بیماران در وضعیت زخم بستر از پیش دچار کمبود مواد مغذی هم هستند که خود در به وجود آمدن زخم دخیل بوده است. برای کنترل زخم و کمک به بهبود آن لازم است تا مکمل های تغذیه ای چون ویتامین ها و مواد معدنی هم استفاده شوند. با توجه به این که بیمار داروهای زیادی مصرف می کند، تجویز مکمل نیز باید تحت نظر پزشک باشد.

 

عوامل موثر در بهبود زخم بستر

شدت زخم

هر چه زخم وخیم تر بوده و در درجات بالاتری قرار داشته باشد، درمان هم سخت تر و زمان بر تر است. بناراین بهتر است تا جای ممکن جلوی پیشرفت زخم گرفته شود. در درجات بالای زخم بستر یعنی مرحله چهارم، مراقبت های طولانی تر و پیچیده تری هم لازم است.

سلامت عمومی بیمار

وضعیت سلامت بیمار در مدت زمان بهبود زخم ها تأثیر دارد. ابتلا به بیماری های مزمن چون دیابت، بیماری های قلبی عروقی، سیستم ایمنی ضعیف و کهولت سن سبب کند شدن روند بهبودی زخم ها می شوند.

تغذیه

داشتن رژیم غذایی مناسب که نیازهای بدن را تأمین کند نیز در این زمینه مؤثر است. در صورتی که بیمار قادر به استفاده از گروهی از غذاها نبوده و یا توانایی استفاده از غذاهای جامد را ندارد، مواد مورد نیاز باید توسط سرم و دارو به وی رسانده شود. هر چه شرایط تغذیه بیمار بهتر باشد، درمان هم سریعتر و بهتر پیش می رود.

مراقبت‌های بهداشتی

رعایت بهداشت محیط بیمار، تمیز نگه داشتن بدن بیمار و البته زخم های وی، از اهمیت بالایی برخوردار است. عدم رعایت بهداشت می تواند موجب عفونت زخم ها شود که خود بهبود زخم را مختل می کند.

نوع پانسمان

استفاده از پانسمان های مدرن از درمان های اصلی زخم بستر هستند. برای آن که زخم از محافظت و محیط مناسب برخوردار باشد باید از پانسمان مناسب استفاده کرد. تعویض به موقع پانسمان ها و استفاده از پانسمان های مناسب می تواند روند درمان را بسیار متفاوت کند.

 

پیشگیری بهترین درمان است

با توجه به دشواری درمان زخم بستر و هزینه های نسبتا بالای آن، پیشگیری از ایجاد زخم بستر بهترین درمان است. با رعایت تنها چند نکته ساده و مراقبت از بیمار، می توان از بروز زخم بستر یا شدید شدن زخم های اولیه جلوگیری کرد. از جمله:

• تغییر وضعیت بدن به طور منظم
• استفاده از تشک‌های طبی
• تغذیه مناسب
• مراقبت از پوست
• استفاده از پانسمان‌های محافظ
• بررسی منظم توسط پزشک

نقش پرستاران در پیشگیری و درمان

درمان زخم بستر بخصوص در درجات بالا امری تخصصی است، بنابراین توصیه می شود بیمار در مراکز درمانی بستری شده و یا در منزل تحت نظر پرستار و درمانگران زخم باشد. پرستار و مراقب بیمار می تواند نقش مهمی در پیشگیری و درمان زخم بستر داشته باشد. آنها با دانش و مهارت خود می توانند از به وجود آمدن زخم ها جلوگیری کرده یا از وخیم شدن زخم های موجود جلوگیری کنند. بنابراین در صورتی که بیمار شما دچار زخم بستر شده، توصیه می شود حتما با پزشک و متخصصان مشورت کرده و از پرستاران کمک بگیرید.

پرستار با اقدامات زیر می تواند از زخم بستر پیشگیری کرده یا آن را درمان کنند:

ارزیابی وضعیت بیمار : پرستار با ارزیابی منظم بیمار می تواند متوجه شکل گرفتن زخم های اولیه شده و در صدد جلوگیری از پیشرفت آنها بر آید.

آموزش به بیمار و خانواده : پرستار باید آموزش های لازم برای جلوگیری از به وجود آمدن زخم را به بیمار و همراهان وی ارائه کند. این آموزش ها شامل رژیم غذایی مناسب، کمک به بیمار در حرکت و جابجایی، تمیز کردن بدن بیمار و محیط وی و استفاده از تجهیزات و روش های جلوگیری از زخم می شود.

کمک به پانسمان زخم : اعمال صحیح پانسمان و تعویض آن نقش مهمی در درمان زخم بستر دارد. پرستاران می توانند پانسمان را اعمال کرده یا در صورت نیاز این کار را به مراقب بیمار آموزش دهند.

جلوگیری از فشار : پرستار با انجام حرکات اصلاحی مناسب، ماساژ یا فیزیوتراپی می تواند از وارد شدن فشار بر مناطق پرخطر و ایجاد زخم در آن ها جلوگیری کند.

درمان قطعی زخم بستر در کلینیک

با خواندن مقاله فوق تا به اینجا احتمالا متوجه شده اید که درمان قطعی زخم بستر، تنها زمانی امکان پذیر است که مراقبت های تخصصی به عمل آید. بدین جهت کلینیک های درمان زخم بسیاری به طور خاص تیم و امکانات لارم برای زخم فشاری را فراهم می کنند. درمان تحت نظر پزشک و متخصصان در کلینیک با توجه به امکانات بیشتر و فضای مناسب تر مؤثر تر و قطعی تر است. بنابراین در صورتی که امکان انتقال بیمار به کلینیک وجود دارد، می توان وی را به قسمت های مربوط به درمان زخم بستر ارجاع داد. کلینیک زخم عرفان نیایش از بهترین کلینیک های درمان زخم بستر در تهران است که با امکانات پیشرفته و پرسنل مجرب، خدمات لازم برای درمان قطعی زخم بستر در کلینیک را فراهم کرده است.

درمان زخم بستر در منزل

قابل درک است که بسیاری از افراد مبتلا به زخم بستر، بخاطر ماهیت این بیماری و سایر مشکلات سلامتی، قادر به حرکت و مراجعه به کلینیک نیستند. بدین منظور نیز بسیاری از کلینیک های درمانی، از جمله کلینیک زخم عرفان نیایش خدمات لازم برای درمان زخم بستر در منزل را فراهم می کنند. بدین ترتیب می توان از بیمار در محیط خانه بدون نیاز به جابجایی مراقبت کرد. حتی آزمایش ها و روش های درمانی چون وکیوم تراپی نیز قابل اجرا در منزل بیمار هستند.

خلاصه ای از آنچه گفته شد

زخم بستر نوعی از زخم های مزمن است که به دلیل وارد آمدن فشار و اصطکاک در افراد بدون تحرک ایجاد می شود؛ از جمله افرادی که تحت خطر زخم بستر هستند می توان به سالمندان، افراد با ناتوانی های حرکتی و افرادی که در کما هستند اشاره کرد. این زخم ها با توجه به شدت و عمق به چهار درجه تقسیم بندی می شوند که درجه اول مراحل ابتدایی آسیب با قرمزی پوست بوده و درجه چهارم شدیدترین مرحله زخم است که به مفاصل و استخوان ها رسیده. روش های درمان زخم فشاری با توجه به شرایط بیمار، زخم های وی و نظر متخصص اجرا می شود. برای درمان قطعی زخم بستر، اقدام به موقع، همکاری بیمار و همراهان وی با تیم پزشکی و رعایت دستورالعمل ها ضروری است.

با رعایت نکاتی چون جابجایی منظم بیمار، کمک به بهبود گردش خون با داروها و حرکات اصلاحی و فیزیوتراپی، ماساژ درمانی، تغذیه مناسب، حفظ بهداشت و بهبود شرایط عمومی بیمار، می توان از بروز یا وخامت زخم بستر پیشگیری کرد.

درمان های تخصصی توسط تیم های پزشکی در کلینیک ها و مراکز درمان زخم انجام می شود که هرچه سریعتر به آن اقدام شود، مؤثر تر، آسان تر و کم هزینه تر است.