درمان قطعی زخم دیابتی 

درمان زخم دیابتی، رویکردی چند جانبه

درمان زخم دیابتی می تواند چالش برانگیز و پیچیده باشد. سوال بسیاری از افراد دارای زخم دیابتی این است که آیا درمان قطعی برای درمان زخم وجود دارد؟این دسته از افراد باید بدانند که با مراجعه کردن به کلینیک زخم دیابتی می توانند به درمان قطعی زخم دیابتی برسند.

البته درمان قطعی زخم دیابتی تنها زمانی امکان پذیر است که روش های درمانی تخصصی اعمال شده، بیمار همکاری های لازم را داشته باشد و مراقبت های لازم از زخم به عمل آید. همچنین کنترل دقیق قند خون در این مرحله ضروری است.

پیش از اینکه در مورد روش های درمان اطلاعات بیشتری داشته باشید، باید در ابتدا اطلاعات خود را در مورد انواع زخم های دیابتی بیشتر کنید، چرا که هر یک از این زخم ها متنوع هستند و به همین دلیل هر یک از آنها با روش های متنوعی بهبود پیدا می کنند. برای آشنایی با زخم دیابتی، راه های کنترل و درمان قطعی زخم دیابتی در ادامه مقاله همراه ما باشید.

معرفی انواع زخم های دیابتی

همانطوری که بیان کردیم هر یک از زخم های دیابتی که فرد به آنها دچار می شود انواع متفاوتی دارد و به همین دلیل درمان قطعی زخم دیابتیک برای هر یک از آنها هم متفاوت می باشد. مهم ترین این زخم ها و روش های درمان آن عبارتند از :

1. زخم ایسکمیک : زخمی که از کمبود خون رنج می برد

یکی از مهمترین دلایلی که زخم به وجود می آید این است که خون به اندازه کافی به اندام تحتانی بدن نمی رسد، در نتیجه مواد مغزی و اکسیژن نیز به بافت ها نمی رسد. به همین دلیل در انتهای اندام ها بافت های مرده به وجود می آید و مرگ سلولی به زخم می انجامد.

در افراد مبتلا به دیابت امکان بروز زخم های ایسکمیک وجود دارد، بخصوص که اکثر این افراد معمولا به بیماری های عروقی هم مبتلا هستند.

زخم ایسکمیک یکی از خطرناک ترین زخم های دیابتی به شمار می رود که در صورت درمان نکردن آن ممکن است قطع عضو لازم شود. این نوع زخم به طور معمول نوک انگشتان و پاشنه پا را درگیر می کند و همچنین حاشیه های آن نامنظم است.

درمان زخم ایسکمیک

روش درمانی زخم ایسکمیک به شدت آن، محل زخم و شرایط بیمار بستگی دارد. برای درمان قطعی لازم است تا موارد زیر انجام شود:

کنترل عوامل خطر

عوامل خطرزا چون قند خون بالا، نداشتن فعالیت، استفاده از سیگار و دخانیات و رژیم غذایی نادرست  باید کنترل شود. در صورتی که این عوامل به خصوص گلوکز خون تحت کنترل در نیاید، درمان های دیگر قطعی نبوده و پاسخ نمی دهند.

دارو درمانی

در مورد زخم های ایسکمیک که دچار عفونت شده اند نیاز است تا دارودرمانی هم انجام شود. آنتی بیوتیک های مخصوص باید توسط پزشک تجویز شود. هم چنین پزشک شما ممکن است داروهایی را برای بهبود گردش خون و کاهش خطر لخته شدن خون تجویز کند.

استفاده از پانسمان

نوع پانسمانی که برای زخم مورد نظر استفاده می شود بستگی به زخم دارد. در صورتی که زخم عفونی بوده و دارای ترشح باشد لازم است تا از پانسمان های جاذب و کنترل کننده عفونت استفاده شود. حتما دقت کنید که پانسمان های تخصصی برای زخم مورد نیاز است و نه پانسمان های سنتی و بانداژ.

جراحی زخم

ممکن است زخم ایسکمیک نیاز به جراحی داشته باشد. جراحی جهت برداشتن بافت مرده (نکروزه) و یا کمک به بهبود گردش خون انجام می شود. البته دبریدمان زخم (برداشتن بافت مرده) هم می تواند از طریق جراحی انجام شود و هم برخی داروها و پانسمان های مخصوص؛ که این مورد نیز به شرایط بیمار بستگی دارد.

2. زخم نوروپاتیک : زخمی که در اثر آسیب عصبی به وجود می آید

این نوع زخم که از دیگر زخم های شایع در افراد دیابتی است، از آسیب های عصبی نشأت می گیرد. در واقع فردی که دچار نوروپاتی است، به دلیل نداشتن یا کم بودن حس در اندام بخصوص در پاها، متوجه آسیب های وارده نمی شود. تاول ها، آسیب های جزئی و بریدگی های هرچند کوچک نیز در صورت عدم توجه می توانند به زخم نوروپاتیک بیانجامند.

درمان زخم نوروپاتیک

برای درمان قطعی زخم نوروپاتیک نیز لازم است تا پیش از هر چیز بیماری مزمنی که موجب آسیب شده (در اینجا دیابت) کنترل شود. کنترل سطح قند خون برای جلوگیری از آسیب و خطر بیشتر برای بیمار ضروری است. هم چنین لازم است تا زخم به طور مرتب بررسی شده و تمیز نگه داشته شود. در صورتی که زخم سطحی باشد قابل کنترل است و می تواند با درمان های ساده تر بهبود یابند. اما با وخیم بودن زخم نروپاتیک، باید درمان های تخصصی یعنی پانسمان های مخصوص، دارودرمانی، یا در صورت لزوم جراحی و دیگر روش های نوین درمان زخم انجام شود.

 

3. زخم نوروایسکمیک : ترکیبی از دو مشکل

این زخم ها به دلیل عدم خون رسانی و بی حسی در اندام ایجاد می شوند که در واقع ترکیبی از دو نوع زخم هایی است که در بالا بیان کردیم. از این رو، درمان زخم نوروایسکمیک می تواند پیچیده و چالش برانگیز باشد. برای اینکه درمان قطعی این نوع زخم به خوبی تشخیص داده شود نیاز به دقت و تخصص زیادی است، به همین دلیل پزشک باید در زمینه زخم تخصص و مهارت داشته باشد.

علائم زخم نوروایسکمیک عبارتند از درد، تغییرات در رنگ پوست و زخم، ورم و حتی عفونت. زخم های نروایسکمیک بسیار مستعد عفونت هستند و اگر اقدام به درمان صحیح نشود، می توانند خطرساز باشند. به دلیل پیچیده تر بودن شرایط این زخم ها، اهمیت درمان های تخصصی هم بیشتر است. درمان قطعی زمانی حاصل می شود که یک تیم درمانی شامل پزشکان مختلف، متخصص داخلی، جراح عروق، متخصص پوست و پرستاران به درمان زخم بپردازند.

بدیهی است که همکاری بیمار و اقدام به موقع در امکان درمان زخم بسیار تاثیر گذار است. علاوه بر مواردی که پیش تر برای درمان گفته شد، یعنی کنترل بیماری، درمان دارویی و پانسمان ها، می توان از روش های درمانی نوین هم بهره گرفت. از جمله اوزون تراپی، پی آر پی، لایت تراپی، وکیوم درمانی، پانسمان ها بیولوژیک، هایپرباریک، لارو درمانی و …

 

درمان قطعی زخم دیابتی امکان دارد؟

پاسخ به این سوال را می توان هم بله دانست و هم خیر! در واقع بهتر است بگوییم درمان قطعی زمانی امکان پذیر است که اقدامات لازم و تخصصی و در زمان مناسب انجام شود. درمان قطعی زخم دیابتی بستگی زیادی به شرایط دارد که برخی از مهم ترین های آن را مرور می کنیم.

شناخت زخم و منشأ آن

مهم ترین عامل در درمان قطعی و مؤثر زخم دیابتی شناخت درست نوع زخم است. در صورتی که نوع زخم، وخامت آن و علل ایجاد به درستی تشخیص داده نشوند، درمان موثر نبوده و زخم مکررا به وجود می آید. تخصص پزشک و تیم درمانگر در این مورد بسیار مهم است و می تواند تفاوتی اساسی در روند درمان ایجاد کند. بنابراین، به متخصصین مجرب و مراکز حرفه ای و تخصصی مراجعه کنید.

تشخیص و درمان به موقع

مورد مهم دیگر که می تواند درمان قطعی زخم دیابتی یا عدم امکان آن را مشخص کند، زمان است. تشخیص زودهنگام می تواند جلوی عوارض جدی چون عفونت های شدید، قانقاریا و عوارضی چون مسمومیت خونی و قطع عضو را بگیرد. متأسفانه بیشتر موارد درمان های ناموفق و مجبور به قطع عضو به دلیل مراجعه دیرهنگام بیمار به مراکز درمانی و اهمال در اقدام به درمان است. افراد مبتلا به دیابت، باید زخم های خود را جدی بگیرند و به امید درمان های خانگی و خود به خودی، زخم را به حال خود رها نکنند.

همکاری بیمار در روند درمان

توجه کنید که در صورتی که بیمار به دستورات پزشک عمل نکرده و از زخم مراقبت نکند، امکان درمان قطعی زخم دیابتی وجود ندارد. پیگیری روند درمان و مراجعه به متخصص، رعایت دستورالعمل های پزشکی، مصرف به موقع داروها، کنترل قند خون و رعایت سبک زندگی مناسب و عدم کم کاری در درمان، مسئولیت های خود بیمار برای درمان زخم هستند. تا زمانی که بیماران این موارد را رعایت نکنند نمی توانند توقع درمان قطعی و مؤثر زخم را داشته باشند.

امکانات و روش های درمانی ارائه شده

این مورد نیز به کلینیک یا مرکز درمانی انتخاب شده بستگی دارد. پزشک و تیم درمانی باید روش های مناسب با شرایط بیمار و زخم وی را ارائه دهند. ضمن این که مرکز درمانی باید مجهز به امکانات روز دنیا در این زمینه باشد و بتواند نیاز های بیماران را برطرف کند. بیمار زخم دیابتی باید هرچه سریعتر تحت درمان قرار بگیرد بدون این که نیاز به مراجعه به مراکز دیگر داشته باشد. بنابراین، از ابتدای امر کلینیک یا مرکزی را انتخاب کنید که از تیم پزشکی مجرب و امکانات تخصصی برخوردار است.

نکته : با توجه به پیچیدگی بیماری دیابت و شرایط متفاوت افراد نسبت به یکدیگر، توقعات از درمان قطعی باید معقولانه باشد.

علت های بروز زخم دیابتی

شناخت دلایل ابتلا به زخم دیابتی می تواند در کنترل آن و جلوگیری از وخیم تر شدن زخم مؤثر باشد. ماهیت بیماری دیابت به گونه ای است که منجر به عوارض سلامتی دیگر می شود، که این عوامل در بروز زخم تأثیر دارد. از جمله:

1. گردش خون ضعیف :

گردش خون ضعیف بیشتر در افرادی که بیماری های عروقی دارند به وجود می آید که منجر به کاهش خون رسانی به اندام می شود. همانطور که پیش تر شرح دادیم اختلال در گردش خون، سبب عدم تغذیه و رسیدن اکسیژن به اندام شده و بروز زخم را در پی دارد. همینطور در مورد زخم هایی که وجود دارند، التیام به کندی صورت می گیرد و خطر عفونت بالاست.

2. قند خون بالا :

زمانی که سطح قند خون بدن بالا باشد زخم به خوبی بهبود پیدا نمی کند، به همین دلیل کنترل قند خون اهمیت زیادی دارد. گلوکز اضافه در خون خود جلوی گردش خون صحیح را گرفته و زخم را مستعد عفونت می کند. مدیریت دیابت با کنترل قند خون هم برای حفظ سلامتی بیمار و هم برای اثربخشی روند درمان زخم ها ضروریست.

3. آسیب عصبی :

یکی از مهمترین عوارض قند خون بالا آسیب های عصبی می باشد که منجر به از دست دادن احساس در اعصاب می شود. در بیشتر موارد این آسیب عصبی سبب به بی حسی می شود، اما با وخیم شدن زخم ها احساس سوزش، گزگز و به مرور زمان درد پدید می آید.

4. زخم و التهاب :

زخم ها برای همه افراد اتفاق می افتند. اما حتی یک زخم کوچک و سطحی و التهاب های جزئی هم در افراد دیابتی می تواند دردسر ساز باشد. زخم های ناشی از تاول، کفش نامناسب، بریدگی ها، سوختگی یا موارد آسیب رسان دیگر می توانند به یک زخم دیابتی تبدیل شوند. در صورت بروز زخم حتی سطحی، حتما آن را زیر نظر گرفته و در صورت عدم بهبود به پزشک مراجعه کنید.

عوامل ضروری در روند درمان زخم

کنترل دقیق قند خون :

وجود مقادیر زیاد قند در خون به رگ‌ها و اعصاب آسیب می‌رساند و روند بهبود زخم را کند می‌کند. بنابراین کنترل گلوکز خون و مدیریت آن در روند درمان ضروریست.

مراقبت از پا :

مراقبت های ساده چون شستشوی روزانه پا، استفاده از لوسیون‌های مرطوب‌کننده، بررسی روزانه پا به منظور تشخیص زودهنگام زخم و استفاده از کفش مناسب می توانند جلوی ایجاد زخم های وخیم را بگیرند.

درمان عفونت :

عفونت زخم علاوه بر مشکلات و سختی های خود، می تواند روند درمان زخم را مختل کرده و برای بیمار خطرآفرین باشد. لذا درمان سریع و موثر عفونت با آنتی‌بیوتیک های تجویزی پزشک ضروری است.

تغذیه مناسب :

یک رژیم غذایی سالم و متعادل علاوه بر حفظ سلامتی فرد به کنترل قند خون و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند.

درمان‌های موضعی :

استفاده از پانسمان‌های مخصوص، ژل‌ها و کرم‌ها از جمله عوامل موثر در درمان زخم هستند که باید به دقت انجام شوند. این روش ها معمولا مکمل روش های دیگر هستند.

درمان‌های سیستمیک :

در برخی موارد، ممکن است به داروهای خوراکی یا تزریقی نیاز باشد. دقت کنید که با توجه به پیچیده بودن شرایط فرد دیابتی، هر نوع آنتی بیوتیک یا دارویی برای همه جوابگو نیست. پزشک هر شخص باید با توجه به شرایط وی داروهای مناسب تجویز کند. بنابراین از خوددرمانی و استفاده از داروها تنها با پیدا کردن نام آن ها در اینترنت خودداری کنید!

جراحی :

در موارد شدید، ممکن است جراحی برای برداشتن بافت مرده یا ترمیم عروق خونی لازم باشد. برای پرهیز از جراحی درمان را متوقف نکنید، چرا که این کار می تواند جراحی های سخت تر و جدی تری چون قطع عضو را در پی داشته باشد.

روش های درمانی نوین

علاوه بر درمان های روتین و ضروری که پیش تر به آن اشاره کردیم، می توان از روش های درمانی نوین هم استفاده کرد. بسته به شرایط بیمار و نیاز وی پزشک ممکن است این روش ها را نیز در نظر بگیرد تا به درمان قطعی زخم دیابتی برسد.

سلول درمانی:

استفاده از سلول‌های بنیادی و سلول‌های رشد اپیدرم روشی جدید است که با استفاده از دانش و تکنولوژی پزشکی پیشرفته انجام می شود. البته این روش درمانی با توجه به تخصصی و محدود بودن، هزینه زیادی دارد. با این حال روشی بسیار مؤثر است.

درمان زخم با فشار منفی:

وکیوم تراپی زخم یا درمان با فشار منفی یک روش جدید دیگر است که برای درمان زخم ها، بخصوص زخم های مزمن چون زخم دیابتی انجام می شود. در این روش از سیستم وکیوم استفاده می شود که شامل دستگاه وکیوم و اتصالات آن است که با فوم مخصوص به زخم متصل می شود. سپس با مکش کردن دستگاه فشار منفی ایجاد می شود که سبب بهبود گردش خون و تشویق عوامل بهبود دهنده زخم می شود.

عسل درمانی:

عسل یک ماده طبیعی است که از دیرباز مورد استفاده انسان قرار میگرفته است. این ماده با داشتن خواص آنتی باکتریال و ضد التهابی خود، کاربردهای درمانی زیادی دارد، از جمله برای بهبود درمان زخم ها. اما دقت داشته باشید که باید از عسل طبی و با روش های مخصوص استفاده شود و نه عسل معمولی.

پلاسما درمانی:

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت برای تحریک بهبود زخم نیز یک روش درمانی جدید است که برای کمک به بهبود زخم ها انجام می شود.

اوزون تراپی :

درمان با استفاده از گاز اوزون هم روش نوین دیگر برای درمان زخم های مزمن است. اوزون تراپی موجب بهبود گردش خون با رساندن اکسیژن به بافت شده و روند درمان را تسریع می کند. هم چنین خواص ضدالتهابی دارد. ضدعفونی کردن و از بین بردن باکتری های زخم، تقویت سیستم ایمنی و تحریک رشد سلولی از دیگر عملکرد های اوزون تراپی برای درمان زخم هستند.

 

جلوگیری از قطع عضو با درمان قطعی زخم دیابتی

زخم های دیابتی علاوه بر ایجاد ناراحتی و مشکل برای بیمار، می توانند عوارض جدی تر و خطرناکی چون خطر قطع عضو هم به دنبال داشته باشند در واقع، در مواردی که امکان درمان زخم وجود نداشته و خطر مرگ بیمار را تهدید می کند، پزشک مجبور به قطع عضو با جراحی است. در این روند ممکن است بخشی هایی از اندام یا بخش اعظم و کامل آن قطع شوند.

قطع عضو در افراد دیابتی معمولا در مورد پاهاست، چرا که بیشتر زخم های دیابتی هم مربوط به زخم پا هستند.

اگرچه قطع عضو برای بیماران ترسناک است، اما گاهی تنها راه باقی مانده برای نجات جان بیمار است. برای جلوگیری از نیاز به قطع عضو، لازم است تا درمان زخم به صورت قطعی و موثر انجام شود.

پیش تر روش های درمان زخم دیابتی را مرور کردیم؛ با تشخیص درست و اقدام به موقع برای درمان، خطر قطع عضو کاهش می یابد. برای آن که مجبور به جراحی آمپوتاسیون نباشید، باید از بروز زخم دیابتی جلوگیری کرده و در صورت ابتلا به زخم هرچه سریعتر اقدام به درمان کنید.

در ادامه روش های جلوگیری از ابتلا به زخم دیابتی را بررسی می کنیم.

 

پیشگیری از زخم دیابتی

همانطور که در مورد همه بیماری ها گفته می شود، پیشگیری بهتر از درمان است. جلوگیری از بروز زخم های دیابتی ساده و د عین حال بسیار مهم است. بیماران مبتلا به دیابت با رعایت نکات مراقبتی می توانند از به وجود آمدن زخم ها جلوگیری کنند. مهم ترین اقدامات عبارتند از :

کنترل قند خون و بیماری دیابت

موضوع کنترل قند خون و جلوگیری از ازیاد آن کلید داشتن زندگی سالم برای افراد دیابتی است. با مدیریت قند خون در محدوده مناسب بسیاری از عوارض دیابت چون نوروپاتی، گردش خون ضعیف، زخم های وخیم، رتینوپاتی و غیره به وجود نمی آیند. با سنجش میزان قند بوسیله تست قند خون، می توان رژیم غذایی و محدوده کلوگز را کنترل کرده و از ازیاد قند جلوگیری کرد.

 

مصرف به موقع دارو های مورد نیاز

استفاده صحیح و به موقع از انسولین تزریقی یا دیگر داروهای تجویزی پزشک می تواند جلوی بروز بسیاری از مشکلات را بگیرد. با بررسی قند خون و داشتن برنامه منظم در مصرف داروها بخصوص انسولین، از بالا رفتن قند خون جلوگیری کنید. در صورتی که پزشک داروهایی برای کاهش التهاب، کاهش گرفتگی عروق و غیره تجویز کرده، حتما آن ها را به طبق دستور مصرف کنید.

 

داشتن سبک زندگی سالم و مناسب

سبک زندگی سالم شامل رعایت رژیم غذایی مغذی و مناسب با دیابت، به همراه داشتن تحرک کافی، پرهیز از مصرف دخانیات، الکل و مواد مضر است. داشتن عادات غذایی سالم می تواند از بسیاری از مشکلات دیگر هم که برای دیابت پرخطر هستند جلوگیری کند؛ از جمله اضافه وزن و مشکلات عروقی. بنابراین با مشاوره با متخصصین تغذیه یا کلینیک های دیابت، یک رژیم غذایی متعادل و سالم تهیه کنید.

 

مراقبت از اندام بخصوص پاها

اقدامات مراقبتی آسان اما نجات بخش هستند. با مراقبت صحیح از اندام بخصوص پاها که بیشتر در معرض خطر زخم دیابتی قرار دارند، می توان از وخیم شدن زخم ها جلوگیری کرد. مراقبت شامل:

• استفاده از کفش، جوراب و دمپایی مناسب
• پرهیز از پابرهنه راه رفتن
• شسشو و تمیز و خشک نگه داشتن پاها
• بررسی روزانه پاها به منظور اطلاع از سالم بودن آن ها
• حفظ رطوبت پاها با استفاده از کرم و لوسیون های مناسب
• جلوگیری از زخم شدن با رعایت اقدامات ایمنی بخصوص در بیرون از خانه
• کوتاه نگه داشتن ناخون ها و دقت در زمان اصلاح

و هر اقدام ایمنی و سلامتی دیگر برای پاهاست.

 

 درمان سریع زخم ها

با رعایت نکاتی که گفته شد تا حد زیادی می توان جلوی بروز زخم ها را گرفت. با این حال، در صورتی که زخم به وجود آمده است، هرچه سریع تر به درمان آن بپردازید. رها کردن زخم ها به امید خوب شدن خود به خود آن ها، یا درمان های خانگی ناکافی می تواند زخم را وخیم کند. وخیم شدن زخم هم خود خطر زخم دیابتی و مشکلات پس از آن را افزایش می دهد. بنابراین افراد دیابتی باید به زخم های هرچند کوچک خود دقت کرده و در صدد درمان آن برآیند. مراجعه مرتب به پزشک و همکاری بیمار با پزشک بهترین اقدام برای پیشگیری از زخم دیابتی است.